2022 йил январь-сентябрь ойларида банклар орқали нақд пул айланмаси ҳажми 503,0 трлн. сўмни ташкил этгани ҳолда, 2021 йилнинг мос даврига нисбатан 39,3 фоизга ошди.
Жумладан, банк кассаларига нақд пул тушумлари 244,3 трлн. сўмни, ўз навбатида, чиқим қилинган нақд пуллар 258,7 трлн. сўмни ташкил этди.
1-расм
Нақд пул тушумлари ҳажми ва таркиби динамикаси
(2020-2022 йилларнинг январь-сентябрь ойлари)
млрд. сўмда
Жорий йилнинг январь-сентябрь ойларида банк кассаларига жами нақд пул тушумлари ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 36,7 фоизга ошган бўлса, савдо ва хизматлар соҳасидан тушумлар 27,5 фоизга (24,7 трлн. сўм) ва банк хизматларидан нақд пул тушумлари 62,3 фоизга (31,8 трлн. сўм) ошди. Жами тушумлар таркибида савдо ва хизматлар соҳасидан тушумлар улуши 3,4 фоиз бандга камайиши кузатилди.
2022 йилнинг 9 ойида савдо ва хизматлар соҳасидан жами тушумлар 183,1 трлн. сўмни ташкил қилиб, шундан 62,6 фоизи (114,6 трлн. сўм) нақд шаклда, 37,4 фоизи (68,5 трлн. сўм) терминаллар орқали банк ҳисоб рақамларига кирим қилинди. Ўтган йилнинг шу даврида мос равишда
64,4 фоизи (89,9 трлн. сўм) нақд шаклда, 35,6 фоизи (49,6 трлн. сўм) терминаллар орқали банк ҳисоб рақамларига кирим қилинган.
Жорий йилнинг январь-сентябрь ойларида банк кассаларидан
(шу жумладан, банкоматлардан) берилган нақд пуллар 2021 йилнинг мос даврига нисбатан 41,8 фоизга (76,2 трлн. сўм) кўпайди.
Ушбу ўсишнинг асосий қисми банк карталаридан нақд пул ечиш миқдори 38,6 трлн. сўмга (ўтган йилнинг шу даврига нисбатан ўсиш 57,7%), аҳолининг омонат ҳисоб рақамларидан нақд пуллар олиш ҳажмининг 4,9 трлн. сўмга (38,7 %) ва банклар томонидан нақд чет эл валютасини сотиб олиш операцияларини 17 трлн. сўмга (35,6%) ошиши ҳисобига юзага келди.
2-расм
Банклардан нақд пулдаги чиқимлар ҳажми ва уларнинг
мақсадлари бўйича таркибий динамикаси
(2020-2022 йилларнинг январь-сентябрь ойлари)
млрд. сўмда
Шунингдек, жорий йилнинг 9 ойи давомида банк карталарига кирим қилинган маблағлар ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 88,7 фоизга (179,8 трлн. сўмга) ошиб, 382,6 трлн. сўмни ташкил қилди.
Ушбу маблағларнинг 125,6 трлн. сўми – пенсия, нафақа ва иш хақи тўловлари, 121,9 трлн. сўми – картадан картага ўтказмалар, (шу жумладан, халқаро пул ўтказмалари орқали) 79,1 трлн. сўми – нақд пулда ва омонат ҳисобварақларидан банк карталарига кирим қилинган маблағлар ҳиссасига тўғри келган.
Ушбу даврда банк карталаридаги 105,5 трлн. сўмлик (27,6 фоиз) маблағлар аҳоли томонидан нақдлаштириб олинган.
Шундан банкоматлар орқали 83,4 трлн. сўмлик ва банк кассалари орқали 22 трлн. сўмлик нақд пуллар ечилган.
3-расм
Банк карталарига келиб тушган маблағлар ва уларни
нақдлаштириш ҳажмлари динамикаси
(2020-2022 йилларнинг январь-сентябрь ойлари)
млрд. сўмда
Банкларга тушган нақд пулларнинг уларга бўлган талаб ўртасидаги фарқ Марказий банк томонидан муомалага қўшимча нақд пулларни чиқариш орқали таъминлаб борилди.
Жумладан, Марказий банк томонидан жорий йилнинг 9 ойи мобайнида муомалага қўшимча 15,1 трлн. сўм нақд пуллар чиқарилди ва 1 октябрь ҳолатига нақд пулларнинг умумий пул массасидаги улуши 25,1 фоизни ташкил этди.
4-расм
Муомаладаги нақд пулларнинг пул массасидаги улуши динамикаси
